Thursday, January 31, 2013

Oahpuid birra.


  • Sámegiela oahpahit sápmelaš birrasiin 30 oč.

  • Álgá giððat 2013.
  • FOUM! Ohcanáigemearri ohppui lea 02.01.2012 
  • Oahppan lágiduvvo čoagganemiid ja interneahtta bokte.
  • Oktagaslaš njálmmálaš eksámen čájehanmáhpa vuoðul mii bistá sullii 45 minuhta.
  • Sisaváldingáibádusat: Oppalaš lohkangelbbolašvuohta dahje reálagelbbolašvuohta, ja sámegielladuogáš (Davvi- dahje lullisámegiella). Galgá leat sámegiela máhttu 1. giellan joatkkaskuvllas dahje vástideaddji giellamáhttu (omd. sámegiela lohkanbadjeoahppu dahje sullasaš oahppu).
Oahppu lea vuosttažettiin jurddašuvvon árbečehpiide ja resursaoahpaheddjiide,  geat leat oahpahan ja bagadallan studeanttaid SAAL 1 ja SAAL 2 oahpuid oktavuođas. Dát oahppu addá vejolašvuođa háhkat oahpahangelbbolašvuođa oahpahit sámegiela álgooahpuin. Erenoamáš dilit sáhttet rahpat ahte ohppui beassá studeanta gii lea bargan olles dahje oasseáiggi resursaoahpaheaddjin sámegiella oahppo-fálaldagaide rávisolbmuide várás.

Oahpu váldoulbmilat leat:
  • fágalaččat nannet studeantta iežas suopmana atnit vuođđun buohtastahttit njálmmálašgiela ja čállingiela njuolggadusaid ektui
  • fágalaččat nannet studeantta atnit vuođđun iežas vásáhusaid ja máhtu ávkin giellaoahpahusa oktavuođas
  • veahkehit ja nannet fágalaččat studeantta lágidit oahppandiliid oadjebas birrasiidda
  • fuomášahttit studeantta mo stuorraservvodat lea váikkuhan sidjiide, geat leat massán gielaset ja áigot váldit iežaset giela ruovttoluotta
  • Oahpu organiseren
Studeanta beassá earáiguin fárrolagaid hárjánit plánet temáid heivehuvvon  oahpahusaid. Studeantajoavkkut heivehit iežaset guovllu doaimmaid temáid heivehuvvon oahpahusaide. Oktasaš čoagganemiid gaskkas barget studeantajoavkkut temáid heivehuvvon hárjehusaiguin. Dáid bargguide váldet vuođu iežaset bargodilis dahje bargovásáhusain. Joavkkut ožžot fágalaš veahki ráhkadit temáid heivehuvvon oahpahusplánaid.


Oahpu oktavuođas leat 7 oktasaš čoagganeami: 
  • 2013 giđa leat čoagganeamit dáid vahkuid: 5, 9, 12 ja 17.
    - 17. vahkku lea čoagganeapmi Gáivuona giellaguovddážis.
  • 2013 čavčča leat čoagganeamit dáid vahkuid: 35,39,48.
    35.vahkku čoagganeapmi lea jurddašuvvon oahppomátkin. 48. vahkku lea eksámenvahkku.  Dán vahkku leat eksámenráhkkaneapmi ja čađaheapmi.

Lean lohkagoađan dán oahpu. Leat miellagiddevaččat digaštallamat ja dilalašvuođat. Somá! 

Muđui lean bargame bachelor bargguin. Dát proseassa sirddašuvvai smiehtastanlávkis praktihkalaš doaimmaide. Nu ahte plána mielde giđageassi gaskkamuddus berrešin jo gárvet dán barggu. 

Friday, January 18, 2013

GÁLLÁBÁRTNIT-árvvoštallan


Lyrihkalaš ovddasátni árvvoštalli barggu ektui   
Nu mo lohpidin ikte FB:as de ovdan buvttan juoga mii dávjá gohččodit “árvvoštallan –čálusin”. Nu ahte lean mahkáš árvvoštalli juste dál. Lean ovdal ollu lohkan iešguđetge árvvoštallamiid girjjiid, CD-skearruid, teáhterčájálmasaid, filmmaid birra. Ja álo jurdilin gii bat lea dát olmmoš guhte árvvoštallá juoidá? Dán ge vel almmuhuvvo gos nu. Dasto lohkki lohkka, guldaleaddji guldala, geahčči fas geahččá ja guldala dán mahkáš árvvoštallama. Ferte go dien árvvoštallis leat sierravuođat, earenoamášvuođat?
Juo, dies berrešii leat erenoamášvuođat goit dán dáfus ahte máhttá čállit, lohkat, čilget, guldalit, analyseret, veardidit, muitalit duohta, leahkit kritihkalažžan ja objektiivvalažžan ákkastallama bokte. Maiddái jáhkkán árvvoštallis berre leat rikkis kulturduogáš ja máhttu. Jus dát ii livččii dehálaš, de jáhkkán VG dahje Aftenposten livččii baicce almmuhan “árvvoštallama” maid čálášii koahkka, boastaolmmái dahje leansman. (Dies dá in leat áibbas sihkkar makkár duogáš lea dáin olbmuin maid barget VG:as, Aftenpostenis jna.). Muhto goit jurddašan ahte berrešii leat nie.   Maiddái soaitit Sámis lea earálágan mearaštállan dán ektui. Leago Sámi median obbage ámmátárvvoštallit?
  
Nubbi dáfus árvvoštallis ii leat mange ládje erenoamášvuođa go dát gal lea maid olmmoš nu mo mun dahje don. Ja juohke olmmoš sáhttá leat goit oktii eallimis leahkit beallalažžan. Dahje muđui olbmoluondu lea duolle dalle bargat boastut, čállit boastut, ipmirdit boastut, jna.
Nu ahte lea olbmo duohken man láhkai luohttit árvvoštallamiidda ja árvvoštalliide. Olmmoš gal ieš mearrida luohttá go ollislaččat vai lohkat: Die gal lea baikka!   
Nu ahte dá mearkkaša diet čuovvovaš jurdagiid bihtá oaččut lohkat muhto gal ieš de mearridat movt de viidáset dágat. :) 

  -  SÁPMÁI gal várra dohkke!
Nu logašin várrugasat ođđa CD-skearru “Gállábártnit” birra maid guovdageaidnulaš Sančuari joavku doaimmahii 2012 jagi loahppas. Vuos go mediain (Sámemedian) beaggigođii ahte Sančuari lea bargame ođđa CD-skearruin, de lei álgoreakšuvdna: “Na viimmát!”.

Guldalin olles CD-skearru golbma dahje njeallje gearddi iige dan dihtii ahte: -Šoš, man coolas lávlagat ja šuoŋat leat! Baicce nubbeládje! Guldalin vai gávdnat dán man dihtii berrešii guldalit dán CD-skearru.
Juo, mu mielas, persovnnalaččat dan ođđa CD-skearrus ii leat mihkkige man dihte mu galggašin oastit dán 198 ruvnno ovddas! Dušše danne go dá lea sámemusihkka? Háloo! Dakkár ákkastallama in goassige boađán dohkkehit. Lihkkus válden girjerádjosis dan CD-skearru, nu ahte seastin olles 198 ruvnno.

Manne mun in liiko dan CD-skerrui?
 - Dát lávlagat ja šuoŋat eai nagot dahkat dien maid gohččodit “átmosfeara”.  Dá lea dat go don bijat johtui čuojanasa mas lea ođđa CD-skearru, ja vuosttáš  lávlaga rájes gitta maŋemuš lávlagii don návddašat, govvidat dáid sceanaid man birra lávlut.  “Our lot in life”  (nummir 12) lávlá gal  irritere eanemustá! Gal dát lea stuorámus fiásko dan CD-skearru! Soaitit jus livčče veahá earálágan dáhkon diet mastering ja programming livčče várra dohkkenláhkái.

    - 11 jagi lea oalle áigi. Dan áigodaga siste gal lea baggu doaimmahit buori CD-skearru. Suddu, muhto GÁLLÁBÁRTNIT CD-skearru ii leat dakkár.

 - Šuoŋat mat leat skearrus, ovtta ládje muittuhit  boares málle Sančuari, duon áigge go otná 40 jahkásaččat ledje veahá nuorabut go dál. Ja diehtálas mun ieš ge leamašan nuorabut go odne. Juste dalle in leat sihkkár dihten go obbanasiige Sančuari birra maidege.  

    Muhto odne mun ieš baicce háliidan guldalit ođđa šuoŋaid, iige juoga maid dahká keyboard + juogan. Juo, Sančuari geahččala dan dahkat, buoridit šuoŋaid. Ovdamearka dihte joavku lea váldán mielde luonddujienaid (čázi, ealu, skávli). Maiddái muhtin lávlagis leat oba buorit gitára oasit. Dahje omd., Asia fiinuhat lávlagis lea buorre elektrovnnalaš oassi, muhto fas lea juoga maid billida dán lávlaga.  Seammás dá elektrovnnalaš oassi muitohastá veahá Wimme musihkka. Dá lea maid ii leat buore dovdomearkka. Mastering ja programming váikkuhit ollu loahpalaš veršuvdnii. Dát gal sáhtášii leat buoret.
  

REASPEKTA oassi.
Sančuari gal lea ovtta ládje leandára joavkku jo dán dáfus ahte máŋgalot jagi Beassášdoaluid vuolde nagodii čoaggit  olbmuid suohtastallat ja dánsut Báktehárjái boares lávlagiiguin. In jáhke ahte oarjemáilmmi násti livččii nie bures birget dán dáfus.  Maiddái galggan dadjat ahte leat lávlagat omd., “Ole Thomas” maid lea dánsunláhkái lávlla ja mii lea 100% Sančuari stiilla ja man dihte olmmoš konseartas boahtá lávdi ovdii vai čuovvut Sančuari mielde. Mu mielas dá lea ovtta dáin lávlagis CD-skearrus maid lea oba bures dáhkon.  Soaitit juste dakkár dánsunlávlagiid dihte Sančuari lea cevzen bures dassážii.  Maiddái jáhkkán otná 40 jahkásaččat guldalit mielain dán ođđa CD-skearru goit danne go dát han muitohastá sidjiide sin nuorravuođa. Otná nuorat gal soitet maid juoidá gávdnat dán skearrus. Mun ieš baicce boađán konsertii, go konsearta han dahká musihkkagova mihá buorebut go buoremus čuojanas.         

LOAHPPALAŠ jurdda.
Nu mo lohken álggo rájes de dát CD-skearru soaitit dohkke báikkálaš dásis Sápmái, muhto ollet dobbelii gal dainna musihkain obba váttis.  Muhto gal movt ollet dobbelii gal sáhttá várra eará háve digaštallat. ;)

Monday, January 14, 2013

Barggu ja básiid birra.

Lean šaddan golbma mánui Sámi arkiiva mielbargin. Dá lea eambbo oasseáigge bargu, go mun berren maiddái bargat skuvlabargguid. 

Muđui lean duhtávaš go fidnejin dakkár barggu. Lea somá juoiddá ođđa oahppat. Maiddái dá lea lássi čuogga CV:ii, mii lea oalle dehálaš maid. 

Mii vel? Jua, ikte ávvudeadje Ruoššas "Boares Ođđa jagi"! Boares mállekálendara mielde ikte livččii leamaš 1 b. Ođđajagimánu. Dan áigge Ruoššas lea seammá kálendar nu mo eará riikkain, muhto árbivierru ávvudit dán beaivvi lea báhcán. Danin ge Ruoššas dávjá olbmot ávvudit 2 bási, 2 ođđajagiruohta. :)